แขไข เทวิณ เป็นนามปากกาของ จงกลณี พุทธิแพทย์ ธิดาของขุนจักรวิจารณ์บดีและนางจักรวิจารณ์บดี เกิดเมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2471 ที่เชียงใหม่ บิดารับราชการเป็นนายช่างทาง จึงต้องย้ายที่อยู่ไปตามต่างจังหวัดเสมอ ๆ จบการศึกษาชั้นต้นจาก โรงเรียนมาแตร์เดอี และจบเตรียมอุดมจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ใน พ.ศ. 2488 ตั้งใจศึกษาต่อในคณะนิติศาสตร์ แต่ไม่สำเร็จเพราะสุขภาพไม่สมบูรณ์ สนใจอ่านหนังสือวรรณคดีและนวนิยายมาก โดยเฉพาะเรื่อง ลูกรักลูกชัง ของ ก. สุรางคนางค์ เริ่มงานเขียนขณะรับราชการที่กระทรวงคมนาคม โดยส่งเรื่องสั้นหรือบทกวีไปตามนิตยสารต่าง ๆ แต่มักได้รับการปฏิเสธ แต่ไม่ท้อถอยยังคงเขียนหนังสือต่อไปโดยหวังว่าจะได้เป็นนักประพันธ์สักวันหนึ่ง ปี 2490 เริ่มยึดอาชีพเป็นนักเขียน แต่งเรื่องสั้นและยาวลงในหนังสือพิมพ์ ประชากร มี อ.ร.ด. (เอื้อม รุจิดิษฏ์) เป็นบรรณาธิการ ต่อมาเขียนลงในหนังสือพิมพ์ปิยมิตรของ ป. อินทรปาลิตปี 2495 พิมพ์นวนิยายเรื่องแรกคือ ชีวิตมืด ได้รับความนิยมจึงเกิดกำลังใจเขียนนิยายอีก จนได้รับรางวัลตุ๊กตาทองในฐานะเจ้าของบทประพันธ์จากเรื่อง เกล็ดแก้ว ในปี 2501 มีผลให้อาชีพนักประพันธ์ก้าวหน้า มีผลงานตีพิมพ์ในนิตยสารหลายฉบับ เช่น สกุลไทย เพลินจิตต์ แดนดารา เป็นต้น ปี 2505 ตั้งใจไปศึกษาต่อยังประเทศฝรั่งเศส แต่ล้มป่วย เมื่อหายป่วยจึงเปลี่ยนใจไปท่องเที่ยวญี่ปุ่น นาน6เดือน จึงเดินทางกลับ แล้วเขียนสารคดีเกี่ยวกับการเดินทางครั้งนั้นลงใน สกุลไทยสมรสครั้งแรกกับ ฉัตร บุญยศิริชัย นักเขียนและนักหนังสือพิมพ์ มีบุตรสาวด้วยกันหนึ่งคนชื่อ แขไฉไล แต่แยกทางกัน และแต่งงานใหม่กับ นักประพันธ์ และบรรณาธิการนิตยสารจักรวาล ชื่อ ประสิทธิ์ ศิริบันเทิง ชีวิตคู่ไม่ราบรื่น กลับจากญี่ปุ่น พบเหตุร้ายแรงทางครอบครัวทำให้กระทบกระเทือนใจมาก อาการโรคประสาทและหัวใจกำเริบ แขไข เทวิณ ถึงแก่กรรมอย่างสงบเมื่อวันที่ 28 ตุลาคม พ.ศ. 2505 ที่โรงพยาบาลกลาง อายุเพียง 33 ปี